Otonom sürüş sistemleri, araçların sürücü müdahalesi olmaksızın kendi kendine hareket etmesine olanak tanıyan teknolojilerdir. Bu sistemler, sürüş deneyimini daha güvenli, verimli ve konforlu hale getirmeyi amaçlar.

Otonom sürüş sistemleri, beş seviyeye ayrılır:

  • Seviye 0 – Otonom özellik yok: Araçta sürücü destek sistemleri olabilir, ancak sürekli sürücü kontrolü gereklidir.
  • Seviye 1 – Sürücü yardımı: Araç, hız ve direksiyon kontrolü gibi belirli görevlerde sürücüyü destekler. Örnek olarak hız sabitleyici (cruise control) verilebilir.
  • Seviye 2 – Kısmi otonomi: Araç, hız ve direksiyon kontrolü gibi birden fazla görevi aynı anda yerine getirebilir. Sürücünün sürekli dikkat etmesi gerekmektedir. Örnek olarak Tesla’nın Autopilot özelliği verilebilir.
  • Seviye 3 – Şartlı otonomi: Araç, belirli koşullar altında tamamen kendi kendine sürüş yapabilir, ancak sürücünün müdahale etmeye hazır olması gerekmektedir. Audi A8’in Traffic Jam Pilot özelliği bu seviyeye örnek olarak gösterilebilir.
  • Seviye 4 ve 5 – Yüksek ve Tam Otonomi: Araç, çoğu veya tüm sürüş durumlarında sürücü müdahalesi gerektirmeyecek şekilde kendi kendine sürüş yapabilir. Waymo ve Cruise gibi şirketler bu seviyedeki otonom sürüş teknolojileri üzerinde çalışmaktadır.

Otonom sürüş sistemleri, sensörler (kamera, LIDAR, radar vb.), yapay zeka ve derin öğrenme gibi gelişmiş teknolojiler kullanarak aracın çevresini algılar, durumu değerlendirir ve uygun eylemleri gerçekleştirir. Bu sistemlerin yaygınlaşması, trafik kazalarının azalması, enerji verimliliğinin artması ve şehir planlamasında önemli değişiklikler yapılması gibi faydalar sağlayabilir. Bununla birlikte, otonom sürüş sistemleri hala geliştirilmekte olan teknolojilerdir ve tamamen otonom araçların geniş ölçekte kullanılması için yasal düzenlemeler, etik konular ve altyapı sorunları gibi engellerin aşılması gerekmektedir.

1. Seviye 0 – Otonom Özellik Yok

Seviye 0 otonom özellik, temel olarak araçların geleneksel sürüş deneyimini ifade eder. Bu seviyede araçlar, sürücü destek sistemlerine sahip olabilir, ancak sürekli sürücü kontrolü ve müdahalesi gereklidir. Sürücü, her zaman direksiyon, gaz ve fren gibi temel araç kontrol sistemlerini yönetmelidir.

Seviye 0’da, araçların bazı güvenlik ve konfor özellikleri bulunabilir, ancak bu özellikler otonom sürüşle ilişkili değildir. Bu tür özellikler şunları içerebilir:

  • ABS (Anti-lock Braking System): Frenleme sırasında tekerleklerin kilitlenmesini önleyerek daha iyi yol tutuşu sağlar.
  • ESP (Electronic Stability Program): Araç kontrolünü kaybetme riski olduğunda motor gücünü azaltarak veya frenleme yaparak aracın stabilitesini korumaya yardımcı olur.
  • Hız sabitleyici (cruise control): Sürücünün belirlediği hızda aracın seyretmesini sağlar, ancak direksiyon ve frenleme gibi diğer kontrol görevlerinde sürücüye yardımcı olmaz.

Bu ve benzeri sürücü destek sistemleri, sürücü ve yolcular için daha güvenli ve konforlu bir sürüş deneyimi sunsa da, seviye 0 otonom özellikte araçlar, kendi kendine sürüş kabiliyetine sahip değildir ve sürücünün sürekli kontrol ve dikkatine ihtiyaç duyar.

2. Seviye 1 – Sürücü Yardımlı Otonom Sürüş

Seviye 1 sürücü yardımlı otonom sürüş, aracın sürücüye belirli sürüş görevlerinde destek sağlayan ve genellikle tek bir işleve odaklanan otonom özelliklere sahip olduğu bir seviyedir. Bu seviyede, araçlar hız kontrolü veya direksiyon gibi belirli işlemleri gerçekleştirebilir, ancak sürücü diğer sürüş işlevlerinden sorumludur ve sürekli dikkat etmelidir.

  • Hız sabitleyici (Cruise Control): Sürücünün belirlediği hızda aracın seyretmesini sağlar, ancak önündeki araçla güvenli bir mesafeyi korumak için hızı ayarlamaz.
  • Acil fren desteği (Emergency Brake Assist): Sürücünün ani durma gerektiren durumlarda frenleme gücünü artırarak daha hızlı ve güvenli bir şekilde durmasına yardımcı olur.
  • Şerit değiştirme asistanı (Lane Change Assist): Sürücünün şerit değiştirme sırasında aracın çevresini kontrol etmesine ve güvenli bir şekilde manevra yapmasına yardımcı olur.

Seviye 1 otonom sürüş sistemleri, sürüş deneyimini daha güvenli ve konforlu hale getirirken, sürücünün aracın kontrolünü devralmaya her zaman hazır olması gerekmektedir. Bu seviyede, araçlar kendi kendine sürüş yeteneğine sahip değildir ve sürücünün sürekli kontrol ve dikkatine ihtiyaç duyar.

3. Seviye 2 – Kısmi Otonom Sürüş

Seviye 2 kısmi otonom sürüş, aracın sürücüyü belirli görevlerde destekleyen ve birden fazla sürüş işlevini eşzamanlı olarak gerçekleştirebilen otonom özelliklere sahip olduğu bir seviyedir. Bu seviyede, araçlar hız kontrolü ve direksiyon gibi görevleri aynı anda yönetebilir, ancak sürücünün sürekli dikkat etmesi ve herhangi bir anda kontrolü devralmaya hazır olması gerekmektedir.

Seviye 2 otonom sürüş sistemleri, şunları içerebilir:

  • Adaptif hız sabitleyici (Adaptive Cruise Control): Sürücünün belirlediği hızda aracın seyretmesini sağlar ve aynı zamanda önündeki araçla güvenli bir mesafeyi korumak için hızı otomatik olarak ayarlar.
  • Şerit takip asistanı (Lane Keeping Assist): Araç, şerit çizgileri arasında doğru konumda kalmasını sağlayarak direksiyon kontrolünü destekler.
  • Otomatik park (Automatic Parking): Sürücünün park etmek için uygun bir alan bulmasına yardımcı olur ve aracın park sürecinde hız ve direksiyon kontrolünü üstlenir.

Örnek olarak, Tesla’nın Autopilot özelliği seviye 2 otonom sürüş sistemine sahiptir. Bu sistem, şerit takibi, adaptif hız sabitleme ve otomatik park gibi özelliklerle sürücüyü destekler.

Seviye 2 otonom sürüş sistemleri, sürüş deneyimini iyileştirir ve sürücünün yorgunluğunu azaltırken, sürücünün her zaman dikkatli olması ve aracın kontrolünü devralmaya hazır olması gerektiğini unutmamak önemlidir. Seviye 2 otonom sürüş sistemleri, aracın tüm sürüş görevlerini yerine getiremez ve sürücü, her zaman aracın güvenliğinden ve yolcuların güvenliğinden sorumludur.

4. Seviye 3 – Şartlı Otonom Sürüş

Seviye 3 şartlı otonom sürüş, araçların belirli koşullar altında tamamen kendi kendine sürüş yapabileceği, ancak sürücünün müdahale etmeye hazır olması gereken bir seviyedir. Bu seviyede, araçlar çevrelerini algılayan gelişmiş sensörler ve algoritmalar kullanarak bir dizi sürüş işlemini yönetebilir. Bununla birlikte, sürücünün dikkat etmesi ve gerektiğinde kontrolü devralması önemlidir.

  • Trafik yoğunluğu asistanı (Traffic Jam Assist): Araç, yoğun trafik durumlarında şeritte kalma, hızı ayarlama ve önündeki araçla güvenli bir mesafe koruma gibi işlevleri otomatik olarak gerçekleştirir.
  • Otoyol sürüş asistanı (Highway Driving Assist): Araç, otoyol gibi belirli yollarda şerit takibi, hız kontrolü ve şerit değiştirme gibi işlemleri otomatik olarak yönetir.
  • Otonom acil durum frenleme (Autonomous Emergency Braking): Araç, önündeki araçlarla veya engellerle çarpışma riskini tespit eder ve sürücüye uyarı verir. Eğer sürücü tepki vermezse, araç otomatik olarak fren yapar.

Örnek olarak, Audi A8’in Traffic Jam Pilot özelliği seviye 3 otonom sürüş sistemine sahiptir. Bu özellik, belirli hız limitleri ve koşullar altında aracın kendi kendine sürüş yapabilmesini sağlar.

Seviye 3 otonom sürüş sistemleri, sürüş deneyimini daha da iyileştirir ve sürücünün yorgunluğunu azaltır. Bununla birlikte, sürücünün her zaman dikkatli olması ve gerektiğinde aracın kontrolünü devralmaya hazır olması gerektiğini unutmamak önemlidir. Sürücüler, aracın güvenliğinden ve yolcuların güvenliğinden her zaman sorumludur.

5. Seviye 4 ve 5 – Yüksek ve Tam Otonom Sürüş

Seviye 4 ve 5, yüksek ve tam otonom sürüş seviyeleridir. Bu seviyelerde, araçlar çoğu veya tüm sürüş durumlarında sürücü müdahalesine gerek duymadan kendi kendine sürüş yapabilir. Gelişmiş sensörler, yapay zeka ve algoritmalar sayesinde, bu araçlar gerçek zamanlı olarak karmaşık sürüş ortamlarını ve senaryolarını yönetebilir.

Seviye 4 – Yüksek Otonom Sürüş:

Seviye 4 otonom araçlar, belirli koşullar ve sürüş ortamlarında sürücü müdahalesi gerektirmeksizin kendi kendine sürüş yapabilir. Bu araçlar, şehir içi ve otoyol gibi belirli alanlarda otonom olarak çalışabilir. Seviye 4 araçlar, sürücünün dikkatini yol üzerinde tutma zorunluluğunu ortadan kaldırır ve sürücünün dikkatini başka aktivitelere yönlendirmesine olanak tanır. Bununla birlikte, bu araçlar hala belirli sürüş senaryolarında sürücü müdahalesine ihtiyaç duyabilir.

Seviye 5 – Tam Otonom Sürüş:

Seviye 5 otonom araçlar, her türlü sürüş ortamında ve koşulda sürücü müdahalesi olmaksızın kendi kendine sürüş yapabilir. Bu araçlar, herhangi bir sürüş durumunu yönetebilecek kadar gelişmiştir ve sürücünün hiçbir zaman aracın kontrolünü devralmasına gerek kalmaz. Seviye 5 otonom araçlar, sürücüsüz taksi ve teslimat hizmetleri gibi uygulamalar için büyük potansiyele sahiptir.

Waymo, Cruise ve Zoox gibi şirketler, seviye 4 ve 5 otonom sürüş teknolojileri üzerinde çalışmaktadır. Bu seviyelerdeki otonom sürüş sistemlerinin yaygınlaşması, trafik kazalarının azalması, enerji verimliliğinin artması ve şehir planlamasında önemli değişiklikler yapılması gibi faydalar sağlayabilir. Ancak, tam otonom araçların geniş ölçekte kullanılması için yasal düzenlemeler, etik konular ve altyapı sorunları gibi engellerin aşılması gerekmektedir.